Το αρχείο «οπτικής ποίησης» Ελλήνων και Ξένων Λογοτεχνών, είναι ένα Project που αφορά την ποίηση-λογοτεχνία και τα εικαστικά γενικότερα. Έχουν δημιουργηθεί περισσότερα από 500 videos οπτικοποιημένης ποίησης,προβάλλονται σε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και συμμετέχουν στα δρώμενα του Athens Art International Arts Festival και του international Film Poetry Festival (Τhe Institute for Experimental Arts).
Love
is universal migraine,
A bright stain on the vision
Blotting
out reason.
Symptoms of true love
Are leanness,
jealousy,
Laggard dawns;
Are omens and nightmares
-
Listening for a knock,
Waiting for a sign:
For
a touch of her fingers
In a darkened room,
For a searching
look.
Take courage, lover!
Could you endure such
pain
At any hand but hers?”
Τα
συμπτώματα του έρωτα (Ρόμπερτ Γκρέιβς/Robert
Graves
Ο
έρωτας είναι μια παγκόσμια ημικρανία
Ένα
θολό σημείο στην όραση
Που επισκιάζει
τη λογική. Τα
συμπτώματα του έρωτα
Είναι η αδυναμία,
η ζήλια
Η πρωινή νωθρότητα. Είναι
οιωνοί και εφιάλτες –
Ν’ αφουγκράζεσαι
ένα χτύπημα
Να περιμένεις ένα σημάδι: Για
ένα άγγιγμα των δαχτύλων της
Σ’ ένα
σκοτεινό δωμάτιο
Για μια ερευνητική
ματιά. Πάρε
κουράγιο εραστή
Θα μπορούσες ν’
αντέξεις τέτοια θλίψη
Σε άλλα χέρια
εκτός από τα δικά της;
Robert
Graves, Symptoms of Love (Ρόμπερτ Γκρέιβς: Τα
συμπτώματα του έρωτα, απόδοση: Σπύρος
Δόικας)
Robert
Graves A Lover Since Childhood
Tangled
in thought am I,
Stumble
in speech do I?
Do
I blunder and blush for the reason why?
Wander
aloof do I,
Lean
over gates and sigh,
Making
friends with the bee and the butterfly?
If
thus and thus I do,
Dazed
by the thought of you,
Walking
my sorrowful way in the early dew,
My
heart cut through and through In this despair of you,
Starved
for a word or a look will my hope renew:
give
then a thought for me Walking so miserably,
Wanting
relief in the friendship of flower or tree;
Do
but remember,
we
Once could in love agree,
Swallow
your pride,
let
us be as we used to be
.. Robert
Graves 1895 – 1985 Άγγλος ποιητής και
μυθιστοριογράφος, ιδιαίτερα
γνωστό το
έργο του «Ελληνικοί Μύθοι».
"Αχ"
είπε
το ποντίκι,
"ο κόσμος
στενεύει
κάθε μέρα.
Στην αρχή ήταν τόσο
πλατύς που φοβόμουν,
συνέχισα να
τρέχω,
και χάρηκα όταν είδα τελικά
στο βάθος
δεξιά και αριστερά
τοίχους,
αλλά οι μακρινοί αυτοί
τοίχοι συγκλίνουν
με τόση ταχύτητα
που έφτασα ήδη
στο τελευταίο
δωμάτιο
και εκεί στη γωνία στέκει
η παγίδα,
και τρέχω καταπάνω
της".
"Δεν έχεις παρά να
αλλάξεις κατεύθυνση"
είπε η
γάτα και το έφαγε.
Από το
βιβλίο ''ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑ ΠΕΖΑ''
Franz
Kafka
(επιλογή-μετάφραση Αλεξάνδρα
Ρασιδάκη)
και τις εκδόσεις
ΡΟΕΣ-
Γερμανόφωνοι Συγγραφείς-2006
Franz
Kafka, "Ψυχρή και σκληρή”
VIDEO
Ψυχρή
είναι σήμερα η μέρα και σκληρή.
Παγωμένα
τα σύννεφα.
Οι άνεμοι σέρνουν το
κρύο.
Παγωμένοι κι οι άνθρωποι.
Τα
βήματα ηχούν σαν μέταλλο
πάνω σε
χάλκινες πλάκες,
και τα μάτια
ατενίζουν
λίμνες λευκές. Στην
παλιά πόλη είναι στημένα
χριστουγεννιάτικα
σπιτάκια με φώτα
και πολύχρωμα
παράθυρα που κοιτούν
στη μικρή
χιονισμένη πλατεία.
Ένας άντρας
βαδίζει σιωπηλά
στη φεγγαρόφωτη
πλατεία μες το χιόνι,
και τη μεγάλη
του σκιά φυσά
ο άνεμος πάνω στα
σπιτάκια. Άνθρωποι,
που σκοτεινές γέφυρες διαβαίνουν,
βιαστικά
στη Λειτουργία πηγαίνουν
με θαμπά
φωτάκια στο χέρι. Στο
γκρίζο ουρανό σύννεφα περνούν
πάνω
από εκκλησίες
με μισοσκότεινα
καμπαναριά.
Κάποιος, που σε τοίχο
ακουμπά,
το νερό της νύχτας κοιτά,
με
τα χέρια σε πέτρες αρχαίες
Στον
Όσκαρ Πόλλακ
(1903).
Franz
Kafka, μετάφραση: Νίκος Βουτυρόπουλος ... Οπτικοποίηση:
Θανάσης Πάνου Αρχείο
οπτικής Ποίησης Ελλήνων & Ξένων
Λογοτεχνών
Fernando
Pessoa “Κοιτάζω τη σιωπηλή λίμνη” ... Κοιτάζω τη σιωπηλή
λίμνη
Που το νερό της η πνοή του αέρα
ρυτιδώνει
Μη γνωρίζοντας αν τα επινοώ
όλα εγώ
Ή εάν όλα ανίδεα είναι. Η λίμνη τίποτα δε
λέει. Τ’ αεράκι
Σαλεύει, μα δε με
αγγίζει.
Δεν ξέρω αν είμαι ευτυχής
Ούτε
αν επιθυμώ να είμαι. Οι ρυτίδες τρεμουλιάζουν,
χαμογελούν
Πάνω στα κοιμισμένα
νερά.
Γιατί να έχω φτιάξει από όνειρα
Τη
μόνη ζωή που έχω;
Μια
παλιά λιμνούλα
πλάτς! ένα βατράχι.
Θόρυβος
νερού. *
Στην
αρχαία λίμνη
πέφτει στριφογυρώντας
ενα φύλλο
χωρίς να κάνει τον παραμικρό
θόρυβο
Πάνω
στη βάρκα
κοιλιές
από αγριόπαπιες.
Σελήνη
Αυγούστου.
Χασομέρησα δίπλα στη
λιμνούλα
όλη τη νύχτα. Μην
κλαις
έντομα, εραστές, αστέρια
κι
αυτά θα φύγουν.
Με
φεγγάρι τέτοιο
ο κλέφτης
παύει το
τραγούδι.
* Χαμένο
στα καλάμια
μα όταν βγαίνει το
φεγγάρι
το κατάλυμά μου.
Πως
μοιάζει με
την ανάκλασή της στο νερό
η
ίριδα.
Μην
το ξεχνάς:
βαδίζουμε στην
κόλαση
κοιτάζοντας λουλούδια.
Στην
αρχαία λίμνη
πέφτει στριφογυρώντας
ενα φύλλο
χωρίς να κάνει τον παραμικρό
θόρυβο ... Ματσούο
Μπασό, μετάφραση Γιώργου Σεφέρη.
Μαρία Πολυδούρη "Εξομολόγηση” . Ήμουν ανίδεη κι' άπραγη, παρ' όλο που η αγάπη μούχε πη το «χαίρε». Ω, για να πω τα λόγια τούτα τώρα θύμηση τις γλυκές πηγές σου φέρε.
Είχαμε οι δυο καθήσει στο γεφύρι του έρημου δρόμου που έβγαζε στο ρέμα, ακίνητοι και παραπονεμένοι, με σκεφτικό παράξενα το βλέμμα.
Το σκεφτικό μας πρόσωπο η Σελήνη το αγκάλιαζε με θέρμη και το εφίλει μα εμείς μέναμε πάντα καθισμένοι με σιωπηλά τα ξαφνισμένα χείλη.
Λιγάκι πριν δεν ήμαστε θλιμμένοι μα μούπε ξαφνικά πως μ' αγαπάει. Αυτό ήταν! Τι να νοιώσαμε με τούτο; Αχ! όλη η παιδική ψυχή μας πάει! ... Αφήγηση:Κατερίνα Κανάκη-Αξούγκα Οπτικοποίηση: Θανάσης Πάνου
Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου πού θέλει να βγει αλλά είμαι πάρα πολύ σκληρός για εκείνο Του λέω, μείνε εκεί μέσα, δεν πρόκειται ν’ αφήσω κανένα να σε δει.
Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου πού θέλει να βγει αλλά ρίχνω πάνω του ουίσκι και εισπνέει τον καπνό του τσιγάρου μου. Οι πόρνες, οι μπάρμαν και οι υπάλληλοι των παντοπωλείων δεν ξέρουν ότι αυτό είναι εκεί.
Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει
αλλά είμαι πάρα πολύ σκληρός για εκείνο,
του λέω,
μείνε εκεί,
θες να με μπλέξεις;
Θες να καταστρέψεις
τις δουλειές μου;
Θες να χαλάσεις τις πωλήσεις των βιβλίων μου
στην Ευρώπη;
Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει έξω,
αλλά είμαι πολύ έξυπνος,
το άφησα να βγει μερικές φορές
αλλά μόνο τη νύχτα
όταν όλοι κοιμούνται.
Του λέω, το ξέρω πως είσαι εκεί
γι' αυτό μην είσαι
λυπημένο.
Αργότερα το ξανάβαλα μέσα,
αλλ' εκείνο τραγουδάει λιγάκι
εκεί πέρα, δεν θα το αφήσω ακόμη να πεθάνει
και κοιμόμαστε μαζί έτσι απλά
με τη μυστική συμφωνία μας
και είναι αρκετά συμπαθητικό
να κάνετε έναν άνθρωπο
να κλάψει, όμως εγώ
δεν κλαίω, εσείς;
Κι
αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου
όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε
τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την
εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια
του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις
κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις
πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’
εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των
συναναστροφών
την καθημερινήν
ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη
φορτική.
Το
«Όσο μπορείς» αποτελεί το ποίημα του
Καβάφη που αποδίδει, περισσότερο από
οποιοδήποτε άλλο, τις σκέψεις του ποιητή
για το πώς θα πρέπει οι άνθρωποι να
αντιμετωπίζουν τη ζωή τους, ώστε να
μπορέσουν να διαφυλάξουν τον αυτοσεβασμό
και την αξιοπρέπειά τους. Ο ίδιος ο
ποιητής υπήρξε πάντοτε φειδωλός στις
κοινωνικές του επαφές, καθώς επέλεγε
με προσοχή τους ανθρώπους με τους οποίους
συναναστρεφόταν και απέφευγε τις
περιττές κοινωνικές εκδηλώσεις.
Με
τον πρώτο στίχο του ποιήματος ο Καβάφης
αναγνωρίζει ότι πολλές φορές οι άνθρωποι,
παρά τις συνεχείς τους προσπάθειες, δεν
κατορθώνουν να κάνουν τη ζωή τους όπως
ακριβώς θα ήθελαν, είτε γιατί δεν
πετυχαίνουν πάντοτε τους στόχους τους
είτε γιατί οι περιστάσεις είναι αντίξοες.
Ο ποιητής, επομένως, αντιλαμβάνεται ότι
οι άνθρωποι δεν έχουν πάντοτε τον έλεγχο
της πορείας που θα ακολουθήσει η ζωή
τους, καθώς πολύ συχνά παρά τις επιθυμίες
μας, τα πράγματα εξελίσσονται τελείως
διαφορετικά, γι’ αυτό και αποδέχεται
εξαρχής το ενδεχόμενο αυτό. Εκείνο,
όμως, που οι άνθρωποι μπορούν να ελέγξουν
είναι ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστούν
την προσωπική τους ζωή, τον ίδιο τους
τον εαυτό δηλαδή, κι ως προς αυτό επιχειρεί
ο ποιητής να νουθετήσει τους αναγνώστες
του. Ακόμη, μας λέει ο ποιητής, κι αν δεν
μπορείς να κάνεις τη ζωή σου όπως τη
θέλεις, τουλάχιστον προσπάθησε -όσο
μπορείς- να μην την εξευτελίζεις μες
στην πολλή συνάφεια του κόσμου.
1η
Στροφή:
Ο ποιητής θεωρεί ότι η συνεχής
επαφή με πολλούς και διάφορους ανθρώπους,
οι οποίοι δεν έχουν πάντοτε το χαρακτήρα
και το ήθος που θα έπρεπε, λειτουργεί
αρνητικά και για εμάς τους ίδιους. Η
διαρκής συναναστροφή με άλλους ανθρώπους,
χωρίς η επιλογή τους να έχει γίνει με
προσοχή, οδηγεί τον άνθρωπο στην απώλεια
της προσωπικής του ταυτότητας, όλων των
στοιχείων που συνθέτουν τη μοναδικότητά
του και εν τέλει στην απώλεια της
αξιοπρέπειάς του. Οι άνθρωποι που εντελώς
άκριτα συναναστρέφονται διαρκώς με
πολλούς ανθρώπους, στην πορεία χάνουν
την επαφή με τον ίδιο τους τον εαυτό,
παραμελούν τον αγώνα που χρειάζεται
για να χτίσει κανείς την ιδιαίτερη
προσωπικότητά του και καταλήγουν να
γίνονται ένα με το πλήθος. Για τον ποιητή
αυτός ο αβασάνιστος συγχρωτισμός
αποτελεί σημαντικό πλήγμα, καθώς ο
άνθρωπος χάνει έτσι την αξιοπρέπειά
του και φυσικά τη μοναδικότητά του. Ο
άνθρωπος που αφήνεται να γίνει ένα με
τη μάζα και δεν εργάζεται για τη διαφύλαξη
της προσωπικότητάς του, εξευτελίζει
ουσιαστικά τη ζωή του, καθώς χάνει αυτό
που τον κάνει ξεχωριστό και ιδιαίτερο,
χάνει την ατομικότητά του.
Ιδιαίτερη
σημασία έχει η πρόταση: όσο μπορείς, η
οποία αποτελεί και τον τίτλο του
ποιήματος. Ο ποιητής αντιλαμβάνεται
ότι δεν είναι πάντοτε εφικτό για έναν
άνθρωπο να επιλέγει τα άτομα με τα οποία
συναναστρέφεται και να αποφεύγει τις
ανούσιες παρέες. Γι’ αυτό και ο ποιητής,
από τον τίτλο κιόλας του ποιήματος,
συμβουλεύει τον αναγνώστη του, να
αποφεύγει τις περιττές συναναστροφές
όσο μπορεί.
2η
Στροφή:
Ο ποιητής και στη δεύτερη στροφή
παραθέτει τις συμβουλές του σχετικά με
την αξία που έχει η διαφύλαξη της
ατομικότητας, καθώς αν κάποιος βρίσκεται
σε διαρκή κίνηση από τη μία παρέα στην
άλλη κι από τη μία κοινωνική εκδήλωσή
στην άλλη, και εκθέτει τον εαυτό του
στις ανοησίες και τις ανούσιες κουβέντες
κάθε ανθρώπου, τελικά κινδυνεύει να
αλλοτριωθεί. Ο άνθρωπος κινδυνεύει να
χάσει βασικά στοιχεία της ατομικότητάς
του, σε σημείο που να αισθάνεται πλέον
ότι έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του
τον εαυτό και πως τελικά έχει ξεπέσει
σε σχέση με το πώς ήταν παλιότερα ή με
το πώς θα ήθελε να είναι. Ο άνθρωπος,
δηλαδή, που δεν αφιερώνει χρόνο στον
εαυτό του και στο χτίσιμο της προσωπικότητάς
του, καταλήγει να εξαρτάται από τη γνώμη
των άλλων και αδυνατεί να κατανοήσει
πώς η ιδιαίτερη αξία του εντοπίζεται
εν τέλει στη μοναδικότητά του. Ένας
άνθρωπος που επιχειρεί να ταιριάξει με
άλλους ανθρώπους και προσπαθεί να
ενταχθεί στις παρέες τους με το να γίνει
ίδιος μ’ αυτούς, καταλήγει τελικά να
γίνεται ένα με τη μάζα και να χάνει τον
εαυτό του.
Ποιες
προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο
άνθρωπος, για να υπερασπιστεί την
προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά
του; Συσχετίστε την απάντησή σας με τον
τίτλο του ποιήματος.
Ο
ποιητής θεωρεί ότι κάθε άνθρωπος οφείλει
να προασπίζει την αξιοπρέπειά του, αλλά
και την προσωπική του ελευθερία ως προς
τη διαμόρφωση των απόψεών του, με το να
αποφεύγει τη διαρκή συναναστροφή με
ανθρώπους που δεν έχουν κάτι ουσιαστικό
να προσφέρουν. Η καθημερινή επαφή με
παρέες και ανθρώπους που έχουν ως μόνο
κίνητρο τη διασκέδαση, λειτουργεί
αρνητικά σε σχέση με τη διαμόρφωση της
προσωπικότητάς μας. Βασικό χαρακτηριστικό,
άλλωστε, της άκριτης συναναστροφής με
ανθρώπους που δεν έχουμε επιλέξει με
προσοχή είναι η έκθεσή μας σε ανούσιες
κουβέντες και ανώφελες ασχολίες. Ο
καθένας μας επομένως θα πρέπει, όσο
μπορεί, να περιορίζει τις περιττές
επαφές και να φροντίζει για τη διαφύλαξη
της ατομικότητάς του. Σημαντικό, βέβαια,
είναι αυτό που εμφατικά αναφέρει ο
Καβάφης στον τίτλο του ποιήματος, ότι
δηλαδή δεν μπορούμε απόλυτα να προφυλάξουμε
τον εαυτό μας από την κακή επιρροή των
συναναστροφών μας, αλλά θα πρέπει να το
προσπαθήσουμε στο βαθμό που μπορούμε.
Η διαφύλαξη δηλαδή της ατομικότητάς
μας είναι μια δύσκολη διαδικασία, καθώς
είτε το θέλουμε είτε όχι είμαστε διαρκώς
εκτεθειμένοι στην καθημερινή επαφή με
ανθρώπους, τους οποίους συχνά δεν έχουμε
επιλέξει εμείς. Επομένως, η προσπάθειά
μας είναι απαιτητική και χρειάζεται
μεγάλη αποφασιστικότητα για να
επιτευχθεί.
Καταγράψτε
τις μετοχές και εξηγήστε τη γραμματική
και σημασιολογική λειτουργία τους.
Οι
μετοχές του ποιήματος είναι οι εξής:
πηαίνοντας, γυρίζοντας και εκθέτοντας.
Οι μετοχές αυτές είναι τροπικές και
αποκαλύπτουν ουσιαστικά τον τρόπο με
τον οποίο θέτουμε σε κίνδυνο την
ατομικότητα και την αξιοπρέπειά μας.
Με το να πηγαίνουμε δηλαδή σε κάθε
κοινωνική εκδήλωση, με το να γυρίζουμε
διαρκώς από μέρος σε μέρος και με το να
εκθέτουμε τον εαυτό μας στην ανοησία
που συνοδεύει η καθημερινή συνύπαρξη
με ανθρώπους που δεν έχουν να μας
προσφέρουν κάτι το ουσιώδες.
Ποιόν
κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον
τελευταίο στίχο; Με ποιόν τρόπο πιστεύετε
ότι ο κίνδυνος αυτός μπορεί να
αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά;
Ο
κίνδυνος που ενυπάρχει στη διαρκή έκθεση
του ατόμου στις ανούσιες συναναστροφές
είναι η αλλοτρίωσή του. Ο άνθρωπος μπορεί
να φτάσει στο σημείο να αποξενωθεί από
τον εαυτό του και να αισθάνεται πλέον
πως η ίδια του η ζωή είναι κουραστική
και καταπιεστική. Η αλλοτρίωση ουσιαστικά
σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την
ατομικότητά του, την ιδιαίτερη
προσωπικότητά του, σε σημείο που έχει
γίνει πια ίδιος με τη μάζα και δεν μπορεί
να αναγνωρίσει τα ιδιαίτερα στοιχεία
του εαυτού του. Αν, δηλαδή, αντί να
φροντίζουμε για το χτίσιμο της
προσωπικότητάς μας, περνάμε το χρόνο
μας ανώφελα με άλλους ανθρώπους,
κοιτάζοντας πώς θα διασκεδάσουμε, τελικά
συνειδητοποιούμε ότι έχουμε πετύχει
λιγότερα απ’ όσα θα θέλαμε κι έχουμε
γίνει κατώτεροι από τις προσδοκίες και
τις δυνατότητές μας.
Για να αποφευχθεί
επομένως ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης,
θα πρέπει να φροντίζουμε για την
ενδυνάμωση της προσωπικότητάς μας, για
τη βελτίωση του εαυτού μας και φυσικά
για τη σωστή επιλογή των ανθρώπων με
τους οποίους συναναστρεφόμαστε.
Ποιες
κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν, σύμφωνα
με τον ποιητή, να ευτελίσουν τη ζωή του
ατόμου; Γράψτε, αν θέλετε, ένα σύγχρονό
σας παράδειγμα.
Το
ζήτημα που επιχειρεί να αναδείξει ο
ποιητής είναι ότι πέρα από το είδος των
εκδηλώσεων, τελικά η καθημερινή σπατάλη
του χρόνου μας με φίλους και γνωστούς,
δεν μπορεί παρά να έχει αρνητικές
συνέπειες, καθώς όσο περισσότερο
προσπαθούμε να ενταχθούμε σε μια παρέα
και όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε
στους άλλους, τόσο περισσότερο χάνουμε
τον εαυτό μας. Βέβαια, ο κίνδυνος είναι
ακόμη πιο ορατός όταν αφιερώνουμε το
χρόνο μας σε εκδηλώσεις όπου οι άνθρωποι
λειτουργούν σαν μια μάζα, σαν όχλος και
αφήνουν κατά μέρους τα ιδιαίτερα στοιχεία
της προσωπικότητάς τους. Εκείνο δηλαδή
που είναι περισσότερο επίφοβο είναι η
ένταξη του ατόμου σε ομάδες που λειτουργούν
διαβρωτικά ως προς την ατομικότητα και
κινούνται κυρίως προς την εξομοίωση
όλων των μελών τους.
