ΕΞΙΛΕΩΣΗ

video

Σαστισμένοι οι θηριοδαμαστές μπροστά στην πρωτόγνωρη μετάλλαξη έτριβαν τα μάτια τους. Σε τέρας ακτινοβόλας ομορφιάς το λιγοθυμισμένο αγρίμι μετατράπηκε. Έτσι αιφνίδια, μέσα από τη λεοντή του ξεπρόβαλε γελώντας και οι οφθαλμοί σαν ήλιος λαμπεροί έσβηναν τους ίσκιους.

Οι πιο όμορφοι από αυτούς μαζεύτηκαν κοντά στο κλουβί και σκύψανε πιο καλά για να το δουν. Κοίταζαν λες, μέσα στα μαλλιά τα ανεμοδαρμένα να ψάχνουν για εύκολο στόχο την ομορφιά του την ανώτερη για να χαλάσουν. Με μακριά μαστίγια άρχισαν να χτυπούν τον αγέρα και μετά έφτυναν και το έδερναν σαν αδέσποτο σκυλί.

Μετά υποχθόνια μηρυκάζοντας έχωναν αιχμηρά αντικείμενα μέσα στο λείο δέρμα του προσώπου του να το ασχημίσουν, μα αυτό τίποτα, έστεκε εκεί όμορφο και τους κοιτούσε να ασχημαίνουνε όλο και πιο πολύ μέσα στις γκριμάτσες.

Ματωμένο το όμορφο τέρας, αιμορραγώντας όλο και πιο πολύ άρχισε να αφρίζει γάλα αναδύοντας και να φωνάζει τη μητέρα του. Κι αυτοί οι λυσσασμένοι θηριοδαμαστές αλάλαζαν ακατάπαυστα όλο και πιο άγρια, το αναποδογύριζαν το πάταγαν και άρχισαν να το γδέρνουν ζωντανό…

Σαν από ρωγμή του χρόνου ξεφύτρωσε τότε μαλλιαρή και άσχημη του Άδωνη η μάνα με τρίαινα δύο οργιές στο χέρι το κοκαλιασμένο.

Φανερώθηκε ολόκληρη μέσα από το τσιμέντο, σαν ήλιος γκρίζος και καυτός, στην πόλη που έρημο η απληστία τη μετάτρεψε, μάνα χωμάτινη ντυμένη σε ένα φως γαλάζιο, κράμα ωκεάνιου μπλε και λάμπας ανατομικού νεκροθαλάμου.

Πίσω από τη ράχη της πουλιά ψυχοπομποί αναπηδούσαν και έψελναν αρχαίες ακατανόητες κατάρες και έπιασαν αυτές και ξέσπασε η τρομερότερη θεομηνία. Μεμιάς, πέτρινο έγινε το κλουβί, κενοτάφιο μαύρο και κυκλικό με ολούθε άμμο βρωμισμένη και οι όμορφοι θηριοδαμαστές και οι λιγότερο όμορφοι, εντοιχίστηκαν σε αυτό ο ένας στον άλλον πάνω, όπως οι πόλεις που φτιάξανε, ασφυκτικά να κατοικούνε. 

Αίφνης μετά ξαστέρωσε και βύζαξε στην αγκαλιά η μάνα το γαλαζολουσμένο όμορφο θεριό και άνθησε αυτό σαν αγγελούδι. Τόση ομορφιά γέννησε η μάννα η άσχημη μέσα σε μια μικρή γωνιά στην άνυδρη πόλη που όλοι οι θηριοδαμαστές χλευάζοντας άφηναν απότιστη. Γι αυτό κανείς δεν κατανόησε την ανέλπιστη ετούτη γέννα και ήθελε όπως-όπως να χαλάσει.

Γι αυτό και η κατάρα έπιασε αναπόφευκτα και μέσα σε γκρίζα χρώματα βυθίστηκαν όλοι σε υπονόμους και από το πέτρινο κλουβί, που ήτανε η πόλη, άρχισε να σβήνει ο καυτός αέρας της ερήμου και ο κήπος με το μονάκριβο λουλούδι ολούθε να ανθίζει.

"Μουσώνες" Θ.Πάνου

video

«είναι ο καιρός των μουσώνων 

και έχουμε σχισμένα αδιάβροχα. 

Έρχεται και ο κατακλυσμός και μείναμε 

χωρίς ξύλα για την κιβωτό μας»

<iframe src="https://www.facebook.com/plugins/video.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Fthanasis.panouii%2Fvideos%2F515359645585779%2F&show_text=0&width=560" width="560" height="314" style="border:none;overflow:hidden" scrolling="no" frameborder="0" allowTransparency="true" allowFullScreen="true"></iframe>

НЕКА ВРНЕ НАД ЕЛАДА

video

Што оган беше, кој силен оган беше,

кој страшен оган 

беше дали змеј и ламја 

од страшни усти пламен блујат,

та гори в пламен Елада на Хомер,

Елада на Сеферис?

Гори Атина, пламен кон 

Партенон како змија лази, горат куќи, 

во пламен и плач умираат деца 

со невини души, о, Боже и ти Зевсу што 

од Олимп демнеш смислувајте 

се и дожд од небо нека плисне,

нека почне битка за спас на Елада, 

за спас на Атина,

за спас на народот кој од пламените 

јазици ова пеколно 

лето бескрајно страда!

25/7/18 Панде Манојлов

Αφήστε ελεύθερη την βροχή πάνω από την Ελλάδα!

Τι είδους πυρκαγιά, ή ήταν δράκος η δυνατή φωτιά,

 δράκος με φοβερά χείλη με ανάσα πύρινη 

να καίει τον Όμηρο και τον Σεφέρη;

Φλόγα σαν φίδι σέρνεται κάτω από τον Παρθενώνα,

 σπίτια σε φλόγες και κλάμα αθώων ψυχών, 

παιδιά της Αθηνάς, της Ελλάδας την ψυχή 

τρώει ο πύρινος δράκος.

Θεέ μου από τον ουρανό και εσύ Δία από τον Όλυμπο 

Πως θωρείτε έτσι άπραγοι;

Βροχή από τα Ουράνια και του Ολύμπου την καρδιά 

ας εκραγεί στην σκέψη μας, 

μια μάχη για την Ελλάδα να πλημμυρήσει, 

για την Αθήνα, για τους συνανθρώπους μας.

Αυτό το άδειο με άπειρο πόνο καλοκαίρι,

μια βροχή από τα δάκρια μας ας το ποτίσει

και ελπίδα να φυτρώσει, να μην σβήσει.

Μετάφραση:Maria Filipova-Хаджи

25/7/18 Pande Manoylov 

Philip Larkin “ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΣΤΙΧΟΣ”

video

“ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΣΤΙΧΟΣ”

Σοῦ γαμᾶνε τή ζωή ὁ μπαμπάς κι ἡ μαμά

(τό κάνουν, κι ἄς μήν τό θέλουνε, κανονικά).

Σέ γεμίζουνε μέ λάθη καί μετά

προσθέτουνε κι ἄλλα, γιά σένα εἰδικά.

Ἀλλά τούς γάμησαν κι αὐτούς στήν ἐποχή τους

ἀνόητοι μέ παλιομοδίτικα καπέλα καί παλτά –

πού τόν μισό καιρό μέ ἐνοχή στρίβαν αὐτιά,

καί τόν ὑπόλοιπο σφάζονταν ἀναμεταξύ τους.

Ὁ ἄνθρωπος στόν ἄνθρωπο ἀφήνει δυστυχία.

Βαθαίνει ἀργά, σάν ὑφαλοκρηπίδα. Νωρίς,

πολύ νωρίς, βγές ἔξω ἀπό τή διαδικασία:

παιδιά δικά σου νά μήν κάνεις – κι ἄς μπορεῖς.

ΤΟ ΝΑ ΜΙΛΑΜΕ ΣΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ

Τό νά μιλᾶμε στό κρεβάτι εἶν’ ὑποτίθεται εὔκολο·

ἀπό παλιά, τό νά ξαπλώνουμε ἐκεῖ

εἶναι δυό ἀνθρώπων τῆς εἰλικρίνειας τό σύμβολο.

Ἀλλά ὅλο καί πιό πολύς καιρός περνάει σιωπηρά.

Ἔξω, τοῦ ἀέρα ἡ φασαρία ἀπόλυτη,

φτιάχνει καί διώχνει στόν οὐρανό τά σύννεφα,

καί πόλεις σκοτεινές φαίνονται στόν ὁρίζοντα.

Δέν νοιάζονται, ὅλα τοῦτα, γιά ἐμᾶς. Δέν ἐξηγοῦν γιατί,

σέ τούτην τήν ἀπόσταση ἀπό τή μοναξιά,

δυσκολεύει ὅλο καί πιό πολύ, νά βρεῖς νά λές

λέξεις ταυτόχρονα γλυκές κι ἀληθινές,

ἤ ὄχι ἀναληθεῖς, κι ὄχι πικρές.

ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1940-1972

Philip Larkin

Ο ΦΙΛΙΠ ΛΑΡΚΙΝ (1922-1985) πέρασε ἀπό τήν ἀγγλόφωνη ποίηση ἀφήνοντας ἀνεξίτηλη πολλαπλή κληρονομιά. Ὁ εὔπλαστος μουσικός στίχος του, μέ τόν χαλαρό ἀλλά ὑποβλητικό μετρονόμο, ἐπικαιροποίησε τόν Hardy, τόν Auden, καί ἄλλους ποιητές τῆς προηγούμενης γενιᾶς, καί ὀρθώθηκε ὡς τό ἀντίπαλο δέος στούς ἀκραιφνεῖς μοντερνιστές (ὁ ἴδιος περιφρονοῦσε τόν Eliot, γιά παράδειγμα). Ἡ ἀπόδοση τῶν πιό σκοτεινῶν στιγμῶν τῆς ζωῆς γίνεται στόν Λάρκιν μέσα ἀπό μιάν αἴσθηση ἀκυρωμένου λυρισμοῦ, καί συνοδεύεται ἀπό ὑποδόριο φλέγμα, (αὐτο)σαρκαστικό χιοῦμορ καί ἀντιδιανοουμενίστικη στάση. Μέ αὐτόν τόν τρόπο συγκροτεῖ μιά πρωτότυπη ποιητική, ἡ ὁποία διατηρεῖ, ἀντί γιά στοχαστικό ἄξονα, μιά ἐμμονή στήν περιγραφή τοῦ καθημερινοῦ.

            Ἡ ροπή του αὐτή γιά τό infra-ordinary (ἐνδο-συνήθιστο, κατά τό ἀσυνήθιστο) –γιά νά χρησιμοποιήσουμε ἕναν ἀγγλικό νεολογισμό– δέν ἀποδίδει, ὡστόσο, τήν «πεζή» ζωή στή Βόρεια Ἀγγλία μέ ὅρους «ποίησης τῆς καθημερινότητας» ἁπλῶς. Ὁ Λάρκιν πηγαίνει πολύ παραπέρα: στό πεδίο στό ὁποῖο ὁ ἴδιος καθίσταται ἕνας ἀπό τούς πιό διεισδυτικούς, δηκτικούς καί τελικά δημοφιλεῖς συγγραφεῖς τοῦ 20οῦ αἰώνα. Ὁ ἴδιος ἔζησε τριάντα συναπτά ἔτη στή μᾶλλον ἀνιαρή πόλη Hull, δουλεύοντας ὡς βιβλιοθηκάριος, καί ταξιδεύοντας ἐλάχιστα – μάλιστα ποτέ ἐκτός Βρετανίας.

Ἡ «περιφερειακότητα» τῆς ποίησής του, σέ ἀντίθεση, γιά παράδειγμα, μέ τόν κοσμοπολιτισμό τῆς ἀμέσως προηγούμενης γενιᾶς (Dylan Thomas, Τ.Σ. Ἔλιοτ, Οὐ.Χ. Ὦντεν), εἶναι κλειδί κατανόησης τῆς ἰδιοφυΐας του. Ὁ ἴδιος ἐξάσκησε –νομίζω– αὐτή τήν περιφερειακότητα ὡς μία ἐκ τῶν καλῶν τεχνῶν. Γιά παράδειγμα, σέ ἐρώτηση Γάλλου δημοσιογράφου γιά τόν Borges, μέ ἀφορμή ἐρώτηση περί ποίησης καί βιβλιοθηκῶν, ὁ Λάρκιν ἀντιρώτησε: ‛‛Who is Jorge Luis Borges?’’

Ἀλλά ἡ προσοχή στήν περιφερειακότητα αὐτή ἀδικεῖ τόν δημιουργό ἄν δέν ἰδωθεῖ ὡς ὄχημα ἀντίστασης στούς -ισμούς καί διάλυσης κάθε παραφιλολογίας. (Στήν ἴδια συνέντευξη, στήν ἐρώτηση: «Πῶς σᾶς ἦρθε νά ταυτίσετε ἕναν φρύνο μέ τήν ἔννοια δουλειά καί ἐργασία;», ἡ ἀπάντηση καί πάλι ἦταν καθηλωτική: «Ἁπλή μεγαλοφυΐα».) Μέ αὐτή τήν ἔννοια, ὁ πολυαγαπημένος τῶν συμπατριωτῶν του Λάρκιν (ὁ πιό δημοφιλής συγγραφέας τῆς μεταπολεμικῆς Βρετανίας, σύμφωνα μέ μιά περίφημη καί πολυσχολιασμένη ἔρευνα τῶν Times τοῦ 2008) ἦταν τό ἀντιπαράδειγμα ἄλλων πετυχημένων φωνῶν τῆς δικῆς του γενιᾶς (ὁ Hughes, γνωστός καί στήν Ἑλλάδα, εἶναι τό πιό προφανές παράδειγμα). Ἡ ἀντιηρωική ποιητική του διεμβολίζει τήν καθημερινότητα, ὄχι γιά νά διασκεδάσει ἤ γιά νά διαλύσει τήν ἀνία, ἀλλά γιά νά τήν ἐπικυρώσει. Φημισμένη ἄλλωστε εἶναι ἡ δήλωσή του: «Ἡ στέρηση εἶναι γιά ἐμένα ὅ,τι ἦταν οἱ ἀσφόδελοι γιά τόν Wordsworth»).

Ἡ ἤρεμη ρίμα του (τήν ὁποία στίς παροῦσες μεταφράσεις ἔχουμε σεβαστεῖ καί τήν ἔχουμε ἀποδώσει στά ἑλληνικά, ὡς ὀφείλουμε) καταλήγει σέ ἀποστροφές μεστές ἀπό πίκρα, πού ἀποφεύγουν τή θυμοσοφική συμβουλευτική (γιά παράδειγμα: «Τό τίποτα, ὅπως τό κάτι, συμβαίνει ὁπουδήποτε»). Ὁ ἀντι-οὐμανισμός του, ὅμως, δέν εἶναι «ἰδιωτικό» ὅραμα ἤ στράτευση στήν ἀπαισιοδοξία. Παρότι στίς συνεντεύξεις του, στήν πλούσια ἀρθρογραφία του γιά τήν τζάζ, καί στά post-mortem δημοσιοποιηθέντα ἡμερολόγιά του παρουσιάζεται ὡς ἀποτραβηγμένος δεξιός θιασώτης ἑνός βρετανικοῦ ἀπομονωτισμοῦ (βλ., γιά παράδειγμα, τό ποίημα πού μεταφράζουμε ἐδῶ, «Ἀφιερωμένο σέ μιά Κυβέρνηση»), ὁ Λάρκιν εἶναι βαθιά ἀντι-ἰδεολογικός καί ἀντι-λυρικός ταυτόχρονα. Ὅπλο του εἶναι μιά φωνή ἀθεράπευτα ἀγγλική (στόν καιρό του εἶχε χαρακτηριστεῖ, μᾶλλον ὑποτιμητικά, «ποιητής τοῦ κοινωνικοῦ κράτους») – μιά φωνή χαμηλή, ἀλλά βέβαιη γιά τόν ἑαυτό της: ὄχι γιά τίς ἰδέες πού μεταφέρει ἤ γιά τό βαρύ περιεχόμενο τοῦ Λόγου.

Τά ποιήματα πού παρουσιάζουμε ἐδῶ, ἐλάχιστο δεῖγμα μιᾶς μεταφραστικῆς προσπάθειας νά μεταφερθεῖ τουλάχιστον ἡ μισή παραγωγή τοῦ σκοτεινά λαμπροῦ ποιητῆ στά ἑλληνικά ἀπό τόν ὑπογράφοντα τή μετάφραση, ἀρδεύθηκαν ἀπό τόν τόμο Collected Poems τοῦ Faber&Faber (1988). Ὁ τόμος περιλαμβάνει καί τά τέσσερα βιβλία τοῦ ποιητῆ, ἀλλά καί τά μή-ἀνθολογημένα του ποιήματα. Ἐδῶ, παρουσιάζονται ἕνα ἤ δύο ποιήματα ἀπό καθένα ἀπό τά τέσσερα βιβλία τοῦ Λάρκιν

(The North Ship, The Less Deceived, The Whitsun Weddings, High Windows), καί δύο ἀπό τά –συχνά μείζονα– ποιήματα πού ὁ μέγας ὀλιγογράφος δημοσίευσε σέ περιοδικά ἀλλά δέν τά συμπεριέλαβε σέ βιβλίο του. Μέ ἄλλη εὐκαιρία, θά ἐπανέλθουμε μέ περαιτέρω σχολιασμό τοῦ ποιητικοῦ ἀντι-ὁράματος τοῦ Λάρκιν – εὐελπιστοῦμε σέ βιβλίο, ὅπου θά «στεγαστεῖ» ἡ πολύχρονη αὐτή ἐργασία. Πρέπει, ἐξάλλου, νά ἐκδοθεῖ ἐπιτέλους, στή γλώσσα μας, ἕνας ἀπό τούς πολύ σπουδαίους συγγραφεῖς τοῦ 20οῦ αἰώνα, πού περιφέρεται ἀκόμη στά ἑλληνικά, χωρίς βιβλίο.

Θέλω, κλείνοντας, νά ἐπισημάνω παρανοήσεις καί ἐλλείψεις πού ἀφοροῦν μιά παλαιότερή μου παρουσίαση τοῦ Λάρκιν (Τό Δέντρο, τχ. 191-192, Φεβρουάριος 2013) καί τά ὅσα διατείνομαι στήν ἐκεῖ ἐκτενή εἰσαγωγή μου γιά τήν πορεία πού διέγραψε ὁ ποιητής στά ἑλληνικά πράγματα. Ὁ Γιάννης Πατίλης, σωστά, μοῦ ὑπογράμμισε, πώς ἡ πολιτογράφηση τοῦ Λάρκιν στά ἑλληνικά ἔγινε μέν ἀπό τόν Νίκο Φωκά, ὄχι ὅμως τό 1997, ἀλλά τό 1988, στό τεῦχος 6 τοῦ περιοδικοῦ Πλανόδιον. Ἐπίσης, ἡ μετάφραση τοῦ Ἀντώνη Ζέρβα, στήν ὁποία ἀναφέρομαι στό σημείωμά μου, ἔγινε τό 2010 καί ὄχι τό 2008. Προσθέτω ἐπίσης πώς Λάρκιν μετέφρασε καί ὁ Χάρης Βλαβιανός, τό 1986, στό περιοδικό Χάρτης, τχ. 19 – ἦταν ἴσως ἡ πρώτη παρουσίαση τοῦ Ἄγγλου ποιητῆ στά ἑλληνικά πράγματα.

Καί μιά τελευταία σκέψη: Δέν εἶμαι καί δέν θέλω νά γίνω λαρκινιστής. Ἡ συμβολή μου (Δέντρο, τχ. 191-192, Πόρφυρας, τχ. 149, e-poema, τέλη 2012, Τά Ποιητικά, τχ. 17, κι ἐδῶ στήν Ποιητική), εἶναι προετοιμασία γιά τό βιβλίο πού ἑτοιμάζω καιρό τώρα, στήν προσπάθεια νά ἔρθει ὁ Λάρκιν πιό κοντά μας. Ὡς μεταφραστικός κάματος, θά ἤθελα νά πιστεύω πώς ἐπιτελεῖ κάτι ἀπό τήν ἴδια τή λαρκινική ἐποπτεία τοῦ θανάτου: γίνεται χωρίς ὁραματική, χωρίς μεταφυσική, καί μόνο πρός μία ἤρεμη τελική κατεύθυνση: «Αὐτό πού θά ἐπιβιώσει ἀπό ἐμᾶς εἶναι ἡ ἀγάπη».

Το ἀντι-ὅραμα Λάρκιν: 

17 ποιήματα και δύο λόγια

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: 

ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ